Hamulce to najistotniejszy element każdego pojazdu, nie ważne czy poruszającego się na kołach, czy gąsienicach. Wszystkie pojazdy dopuszczone do homologacji muszą być wyposażone w ten element, a może raczej układ, nazywany powszechnie układem hamulcowym. W skład tego układu wchodzi wiele elementów, lecz ja chciałbym w tym artykule opisać ten najważniejszy, którym są coraz bardziej pospolite hamulce tarczowe.
Po raz pierwszy na świecie układ hamulcowy wykorzystujący tarcze oraz zaciski pojawił się oczywiście w sportach motorowych. Zostały w niewyposażone Jaguary C, startujące w 1953 roku w 24-godzinnym wyścigu Le Mans.Zastępują one powoli swojego poprzednika, czyli hamulce bębnowe, gdyż swoimi walorami przewyższają je prawie pod każdym względem. Do najważniejszych zalet hamulców tarczowych jest ich lepsza zdolność odprowadzania ciepła, większa siła hamowania oraz zastosowanie systemów takich jak np. ABS, a wszystko to znacznym stopniu zmniejsza drogę hamowania pojazdu przy znacznie większych prędkościach.
W budowie hamulców tarczowych możemy wyróżnić takie elementy jak tarcza hamulcowa i zacisk hamulcowy. Tarcze hamulcowe są ruchomym elementem układu hamulcowego, które obracają się wraz z kołem pojazdu. Występuje dość duża ilość tarcz hamulcowych, a ich typy można wyróżnić ze względu na tworzywo z jakiego zostały wykonane i ich ogólną budowę. Jeśli chodzi o rodzaj materiału można rozróżnić tarcze: metalowe, ceramiczne i ceramiczno-węglowe. Natomiast jeśli chodzi o budowę tarcz, występują tarcze monolityczne, nawiercane, nacinane i wentylowane.
Z pozoru zaciski hamulcowe wyglądają dość niewinnie i są do siebie bardzo podobne, lecz w praktyce mogą mieć różne zasady działania. Najpopularniejszym rozwiązaniem klocków hamulcowych jest połączenie przesuwanego zacisku z jarzmem i dwoma klockami hamulcowymi. Zacisk hamulcowy zamontowany jest na ramieniu zwrotnicy, zazwyczaj na bocznej części tarczy hamulcowej. Elementem ciernym, który wyhamowywać tarcze i przy tym cały pojazd, są klocki hamulcowe. Zbudowany jest on z okładziny ciernej, która jest odpowiedzialna za proces hamowania oraz blachy separującej, która umożliwia zamontowanie klocka do zacisku.
By doprowadzić do zaciśnięcia się klocków na tarczy, wytwarzana jest przez tłoczek siła dociskowa. Jest on połączony z pedałem hamulca, układem hydraulicznym wypełnionym płynem hamulcowym. Pompa po wciśnięciu pedału hamulca wprowadza płyn hamulcowy przez króciec i kanaliki do tłoczków. Wysokie ciśnienie płynu w układzie powoduje ruch tłoczków, co skutkuje dociśnięciem się klocków do tarczy hamulcowej. W systemie ABS, zacisk ten po wstępnym dosunięciu klocka do tarczy, nie zwiększa swojego docisku, lecz powoduje natychmiastowe odepchnięcie. Zacisk przesuwając się w stronę wnętrza samochodu, powoduje przylgnięcie do tarczy także drugiego klocka, a w ostatniej fazie hamowania całe zaciski równomiernie dociskają się do tarczy. Mimo iż proces ten wydaje się dość skomplikowany i długotrwały, w rzeczywistości trwa on nie dłużej niż 1 sekundę.